Kariyer Planlama Süreci ve Organizasyon Desteği
Kariyer planlama, lise öğrenimi sürecinde araştırmaya başladığımız, tüm hayatımız boyunca devam eden ve günümüzde önemini daha da iyi anladığımız bir süreçtir. Üniversite tercihleri sırasında hepimiz gelecekte çalışmak istediğimiz işle ilgili bölümlere yerleşmeye çalışırız. Meslek araştırması yaparken aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurmamız bize nasıl bir işte çalışmak istediğimiz konusunda fikir verecektir.
– Çalışmak istediğim işten beklentilerim neler?
– Ekip çalışması mı bireysel çalışmak mı benim için daha uygun?
– Benim için en uygun iş ortamı nasıl olmalı?
– Gerektiğinde fazla çalışma yapabilir miyim?
– Gerektiğinde seyahat edebilir miyim?
Üniversite sayısının artmasıyla birlikte gün geçtikçe üniversite mezunlarının da sayısı artmaktadır. Mezun olan bireylerden istenen yetkinliklerin artması, bireylerin kendi kariyer haritalarını belirlemeleri ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle kariyer planlama, iş hayatına adım atma ve devamı sürecinde hepimiz için vazgeçilmez bir unsur haline geldi.
Kariyer planlama süreci, bireyin kendini tanıma aşamasından başlayarak, iş arama döneminde, çalışmaya başladığımızda, iş değiştirmemiz gereken vb. durumlarda neler yapmamız gerektiği ve her aşamada kendimizi nasıl değerlendirdiğimizden oluşur.
Kariyer planlama süreci, dinamik bir süreçtir. Hayatımızdaki değişimlerle yeniden belirlenebilir. Çalıştığımız yerin kapanması, başka bir firmayla birleşmesi, sektör değişimi sebebiyle işimizi kaybetme veya iş değiştirme mecburiyetimiz doğmaktadır. Yani kariyer haritamızın yön değiştirmesi her an mümkün. Bu nedenle gerektiğinde kariyerimize yeni bir yön verme hazırlığı içinde olmamız gerekir.
Kariyer planlama, yetkinliklerimizi ve değerlerimizi dikkate alarak, kendimize hedefler belirlediğimiz ve bu amaçlara ulaşmak için yaptığımız çalışmalardır.
Kariyer planlama sürecindeki başlıca çalışmaları belirtmemiz gerekirse;
– Bireysel vizyon belirleme
– İlgi duyduğumuz alanları belirleme
– Yetkinliklerimizi belirleme
– Kariyer hedeflerini belirleme
– Bireysel SWOT analizi yapma
– İş fırsatlarını araştırma, takip etme
– Özgeçmiş hazırlama
– İş başvurusu
– İş görüşmesi/İşe başlama
– Kurum kültürüne adaptasyon
– İlgili olduğumuz alanlarla ilgili yenilikleri takip etme
– Kurumun eğitim ve kariyer sürecine adaptasyon sağlamaktır.
Etkili bir kariyer planı oluşturmak için dikkat etmemiz gereken en önemli nokta kendimizi iyi analiz edebilmemizdir. Kişilik özelliklerimizi, yetenek ve becerilerimizi, güçlü ve zayıf yönlerimizi net bir şekilde analiz etmemiz bize kolaylık sağlayacaktır.
Bu aşamada, kendimize şu soruları sormalıyız:
– Beni diğer bireylerden ayıran özelliklerim neler? (kişisel özelliklerim)
– Benim için önemli olan şeyler neler? (değerlerim)
– En iyi yaptığım şeyler neler ve neleri öğrenebilirim? (yetkinlik ve beceriler)
Kendimiz için belirlediğimiz vizyon değerlerimizden ve prensiplerimizden oluşur. Gelecekte nerede olmak istediğimiz ve olmak istediğimiz konuma ulaşmak için izlememiz gereken yolu gösteren, hayatımıza yön veren bir araçtır. Belirlediğimiz hedeflerimiz ise, olmak istediğimiz konuma varmak için yaptığımız çalışmalardır.
Yetkinliklerimizi, ilgi alanlarımızı, güçlü ve zayıf yönlerimizi belirledikten sonra kariyerimiz için hedeflerimiz belirginleşmeye başlar. Bu aşamadan sonra uygulama sürecine geçebiliriz.
– Özgeçmiş hazırlama
– İş görüşmelerine katılma/İş bulma süreci
– İş tekliflerini değerlendirme
– İşi kabul etme
– İşe başlama
Özgeçmiş hazırlarken en öncelikli amaç, görüşmeye davet edilmenizi sağlamaktır. Unutmayalım ki ilk izlenimi hazırladığımız özgeçmişle şekillendiririz. Bu nedenle hazırladığımız özgeçmiş ne kadar etkili olursa diğer adaylar arasından sıyrılıp öne geçmemiz o kadar kolay olur. Özgeçmişiniz mümkün olduğunca sade olmalı. Ön plana çıkarmak istediğiniz özelliklerinizi anahtar kelimeler kullanarak kısa cümlelerle belirtin. Oluşturduğunuz özgeçmişle şirketlere yaptığınız başvuruların takibini yapın.
Kariyer planınız mutlaka yazılı olmalı. Kariyer hedefi belirlerken, ne istediğimizi tam olarak saptamalıyız. Ancak ulaştığımız hedeflerin yerine zamanla yenilerinin gelebileceğini ve iş değişikliği durumunda hedeflerimizin yön değiştirebileceğini unutmamalıyız.
Zamanımızın büyük bir kısmını işte geçiriyor olmamız nedeniyle meslek konusunda yapacağımız tercih çok önemli. Bu noktada meslek araştırması yaparak, tercih edeceğimiz işin gerektirdiği yetkinlikleri, gelir düzeyi, çalışma koşulları vb. konuları detaylarıyla araştırmak gerekir. Hatta bu aşamada kendinize bir rol model belirleyip yaptıkları işi size ayrıntılı olarak anlatmalarını isteyin. Tercih ettiğiniz işle ilgili staj, proje bazlı çalışmalara katılarak uygulama alanlarını görebilme şansı da elde edebilirsiniz.
Günümüzde bireyin iş hayatında tutunabilmesi, organizasyonun verimli iş gücüyle çalışabilmesi için hem bireyin hem de organizasyonun yenilikleri benimseyip uygulayabilmesi gerekir. Birey kendisini geliştirici faaliyetlerde bulunmalı, organizasyon ise çalışanına sahip çıkarak kariyer geliştirme sürecinde gereken desteği sağlamalıdır.
Organizasyonlar, çalışanlarına işleriyle ilgili gerçekçi verileri sunmalıdır. Çünkü işe yeni başlayan bir çalışan gerçekçi olmayan beklentilere sahip olabilir. Bu beklentilerinin karşılanmadığını gördükçe motivasyonu düşecektir. Bu nedenle, iş ile ilgili hazırlanacak prosedürler çalışanların beklentilerini netleştirmesine yardımcı olacaktır. Çalışanların yetkinliklerini geliştirmek üzere belli aralıklarla iş değerlendirmeleri yapmalı ve iş gereklerini ortaya çıkarmalıdır. Aynı zamanda belli aralıklarla bireylerin performansı değerlendirilerek yetkinlikleriyle ilgi eksiklikler belirtilmeli ve eksikliklerin giderilmesi sağlanmalıdır.
Kurumsal bir firmadan örnek vererek kariyer yönetim sisteminin uygulamada nasıl yürütüldüğüne bakalım:
- Kariyer planlama sistemi performans değerlendirme sistemiyle birlikte ilerliyor. Hedef odaklı bir yaklaşım benimsenmiş. Performans değerlendirmede üç temel kriter kullanılıyor. İş sonuçları, sosyal beceri ve değerler.
- Performans için belirlenen temel gereklilik gerçekleştirilemezse çalışan puan alamıyor.
- Çalışanın iş sonuçları yeterli olsa bile eğer sosyal beceriler ve değerler açısından olumsuz bir durum varsa, kariyer planlaması da olumsuz etkileniyor.
- Sistem yetkinliklere, çalışanların beklentilerine ve organizasyonun strateji ve planlarına göre şekillendiriliyor.
- Nelerin eksik olduğu ve eksikliklerin giderilmesi için neler yapılması vb. sorularının yer aldığı bir form hem yönetici hem de çalışanlar tarafından dolduruluyor. Ayrıca formu dolduran herkes kendi güçlü yanlarını da belirterek kariyer hedefini oluşturuyor. Yönetici, bu veriler ışığında organizasyon için belirlenen temel kriterleri dikkate alarak her bir çalışanı için ayrı bir değerlendirme yapıyor.
- Daha sonra İnsan Kaynaklarının yönetiminde bir toplantı düzenleniyor ve tüm yöneticiler kendi ekibiyle ilgili değerlendirme yapıyorlar. Yapılan değerlendirmeyi yönetici çalışanıyla paylaşarak hareket planı oluşturuluyor.
- Bu süreçte önceden belirlenmiş kariyer patikaları yok. Her şey çalışanın talebi ve organizasyonun ihtiyaçları doğrultusunda şekilleniyor.
Organizasyonlar, yeni çalışma yöntemlerinin ortaya çıktığı, işgören tatmini kavramının ön planda olduğu günümüz koşullarında, çalışanlarının kariyer planlaması ve kariyer geliştirmesine destek olarak, onları gelecekte ortaya çıkabilecek iş taleplerine hazırlayabilir.
Gizem VARLI